Burçin ( Burçın ) ismi ve kelimesinin anlamı

Eskiden ismimin anlamına bakar "dişi geyiği" görür utanırdım. Soranlara da geyik der geçerdim. Erkek olmam beni rahatsız ederdi. Sonra internet de araştırma imkanlarının çoğalması sayesinde ismimin yani Burçin kelimesinin anlamını öğrenince inanamadım. Şaşırdım.

Eski Türk Mitolojisinde görülür ki  iki önemli hayvan figürü diğerlerine göre daha kutsal ve saygındır. bunlardan ilki hepinizin bildiği gök yeleli bozkurttur. Bunun en önemli sebebi Türkler göçebe olduklarından tüm hayvanlara sözlerini geçirmelerine evcilleştirmeler ine rağmen sadece Gök yeleli bozkurdu tutsak edemezler. 

Türk Mitolojisinde Gök Yeleli Bozkurt

Yakalayabildikleri gök yeleli bozkurtlar ise gırtlaklarında ki ödü parçalayarak intihar etmekte ve esir olmamaktadır. Türkler bu asil ve özgürlüğüne düşkün hayvan figürünü tüm mitolojilerinde derin olarak işlemişlerdir.

Gelelim ikinci hayvan figürüne. Evet bu da konumuzu anlatan; Geyik figürüdür.  Geyik motifi, dilimizde, edebiyatımızda, halımızda, kilimimiz de; velhasıl bütün sosyal hayatımızda farklı renk ve şekillerde yer alır. Edebiyatta benzetme unsuru olarak geyiğin şu özelliklerinden yararlanılır: Sevimli, çevik, hassas ve içli bir hayvandır. İnce zarif bir vücuda sahip ve ürkektir. İnsandan kaçar, peşinden sürüklediği insanı dermansız bırakır. Tenha yerlerde yaşar. Avlayan iflah olmaz, avlanmış geyiğin gittiği ev tarumar olur, yerinde ot bitmez. Bedduası avcının soyuna da etki eder. Mukaddes bir hayvandır. Kurt gibi aniden ortaya çıkar ve çoğu kere insanlara doğru yolu gösterir. Birdenbire ortadan kaybolur. Mutlu sona erdiricidir.

Türk mitolojilerinde Sevgi perisidir. Totemdir, ruhların üzerinde dolaştığı ilahi bir varlıktır. Tanrı’nın elçisidir. Gökte dolaşan yarı ilahi yaratıktır.

Kuzey Türk destanında " Han-Alp, göklere çıkan Kan-Mergen adlı bir yiğidi aramaya gidiyordu. Gökte bir yol görünüyor ve Han -Mergen'i  bu yolda atını bir geyiğin peşinden sürer görüyor. Geyik yedi Tanrının çalışarak yaptığı Bakır dağa çıkıyor. Yiğit kamçısı ile tam geyiğe vuracak iken; Dağ yarılıyor ve geyik dağın içine dalıyor. Geyik bir çadırın önüne gidip yatıyor.Yiğit geyiği vurduğunda; çadırın içinden bir yaşlı çıkıyor ve yiğide " Benim adım Bakır-Alp dır. Bu dağ benimdir. Seni bana getirsin diye bu geyiği gönderdim" diyor.

Dede Korkut kitabında Beyrek'i nişanlısına ulaştıran, Mevlid Kitaplarının sonlarında Muhammed Hanefiyi, Mine hatununa kavuşturan ulu geyiktir.

Değişik Türk dillerinde Keyik (Kiyik,Giyik) olarak söylensede; Burçın olarak adlandırılır.

İsim kökü olarak incelediğimizde;

BUR:

İyi Ruh.

Moğolca:

BUR, BURH, PUR

İyi bir insanın ruhu kastedildiği gibi doğadaki iyicil varlıklar için de kullanılır. Şamanın göğe yükselen, bedenden çıkıp  trans hâlinde başka âlemlere gidip geri gelebilen ruhuna da “Bur”  veyâ “Bura” adı verilir.

Eski Türkçe’de

Çın/Çin  Sözcüğü hakîkat, gerçek, doğru anlamlarını içerir ve aynı zamanda ruh demektir.

Toplandığında ; Bura/Burçın (geyik) sözcükleriyle kökteştir.

Geyik motifinin Türk edebiyatında mesnevi tarzında yazılan destani hikayelerde kullanıldığı görülmektedir. Bu destanlardan biri de “Geyik Destanı”dır Bu destanda ele alınan konu şöyledir: Hz. Muhammed, Hz. Ali, Hz. Ömer ve sahabeler camide sohbet ederken kırk atlı gelir. Bunlar Hz. Muhammet’in karşısına durarak “dinimize batıl diyen, putları tanımayan, ayrı bir din davasında bulunan Muhammet’i biz e gösterin.” demişlerdir. Hz. Ali ve Hz. Ömer bu adamlara müdahale etmek isterler. Ancak, Hz. Muhammet, engel olur. Onların karşısına bizzat kendi çıkar. Hz. Muhammed, bu şahısların avlamış oldukları ayakları bağlı geyiği görür. Onlara geyiği çözmeleri halinde onun kendi peygamberliğini ilan edeceğini söyler. Kafirler bu işe önce inanmamakla birlikte, Peygamber onun yerine kendi canını ortaya koyunca kabul ederler. Bunun üzerine adamlar geyiği çözer. Geyik lisana büyük bir hürmetle Hz Muhammed’in önüne gelerek, nasıl yakalandığını, iki küçük yavrusunun annesiz kaldığını, eğer izin verilirse gidip onları emzirip geleceğini söyler. Bunun üzerine Hz. Muhammed’in de kefaletiyle geyiğe kafirler ikindi vaktine kadar izin verirler. Geyik yavrularının yanına gelir ve başından geçenleri onlara anlatır. Artık bundan sonra kendi başlarının çaresine bakmaları gerektiğini söyler. Onları son bir kez emzirip ayrılmak isteyen geyiğe yavruları şöyle der: “Onu Resule götür ve bizden selam söyle.” Geyik bunun üzerine geri dönerken, kafirlerin kurduğu tuzağa düşer. Verdiği sözü yerine getiremeyeceği için, üzülür ve Allah’tan yardım ister. Bunun üzerine Cebrail gelerek geyiği düştüğü tuzaktan kurtarıp, Hz. Muhammet’in huzuruna getirir. Kafirler bu mucize karşısında hep birden Müslüman olurlar ve geyiği de serbest bırakırlar. 

Özet: Geyik zarif ,narin olması güzel olması nedeniyle dişi olarak betimlendirilir. Bence böyle güzel bir kutsal ruh ifadesi anlatmak için cinsiyetin bir anlamı yoktur. Ruhların cinsiyetinin ne önemi vardır ki. Kurt göklerin, Geyik de yeryüzünün en güzel ruhlu figürüdür. 

Burçinin diğer anlamları:

Baharda açan ilk çiçek ( Hercai menekşesi) olarakta bilinir.

Zamanın birinde iki kır çiçeği birbirine aşık olur. Biri diğerine Her çiçek baharda açarken biz soğukta kışın herkesin kaçtığı bir zamanda açalım ki doğa bize ait olsun der. Kışın ortasında açan bu çiçeğe Kardelen. Baharda sevdiğini beklemeden ilk açan çiçeğe de Hercai denir. Hayırsız sevgili hercai lafı burdan gelir.

Kalelerin en yüksek çıkıntısı: Kale burçların da çıkılabilen en üst seviyenin en üst noktada ki çıkıntı olarak tarif edilir. Buraya ulaşmak çok zordur ve Kalenin en yüksek noktası da burasıdır. Burç-in kelimeleri ile türetildiği düşünülmektedir.

Rodos Kalesi 2016

Cennet de bir meyvenin ismi ???

Dişi Ördek: Moğollar Boz oldukları için Ördeğin dişisine Burçin, erkeğine Suna derlerdi. Cinsler kafamda şu an tamamen karışmış durumda ;)

Özel isim olarak kullanılan yerler:

Burçin İlçesi (Uygurca: بۇرچىن ناھىيىسى, Burçin Nahiyisi, Çince: 布尔津县/布爾津縣; Pinyin: Bùěrjīn xiàn), Çin Halk Cumhuriyeti'nin Sincan Uygur Özerk Bölgesinin kuzeyinde, Altay İline bağlı bir ilçedir.

Burcin France: Fransanın güneydoğusunda bulunan, Rhône-Alpes e bağlı 6,7 km'lik bir köydür.

Kaynaklar: 1.Prof. Dr. Bahaeddin ÖGEL'in Türk Mitolojisi I ve II ciltler.

2. Türk söylence sözlüğü

3. http://www.burcinyazici.com/burcin-isminin-anlami-nedir-193.html/